لیزرهای تخصصی ویتیلیگو | فعالسازی رنگسازی پوست با انرژی نوری هدفمند
در حوزه درمانهای پوستی، لیزرها ابزارهایی دقیق برای اهداف درمانی متنوع هستند. اما کاربرد آنها در بیماری ویتیلیگو (لک و پیس)، فراتر از یک درمان سطحی، یک مداخله بیولوژیک هدفمند برای بیدار کردن پتانسیل طبیعی پوست است.
برخلاف سایر کاربردها، هدف در اینجا تخریب یا لایهبرداری نیست، بلکه ارسال سیگنالهای نوری دقیق به عمق اپیدرم برای تحریک سلولهای رنگدانهساز باقیمانده (ملانوسیتها) است.
در بسیاری از بیماران، ملانوسیتها در لبههای ضایعات یا در فولیکولهای مو به صورت غیرفعال حضور دارند. لیزرهای تخصصی با انرژی کنترلشده، این سلولهای خفته را وادار به تکثیر (Proliferation) و مهاجرت (Migration) به نواحی بیرنگ میکنند تا فرآیند رنگسازی (Melanogenesis) از نو آغاز شود.
مکانیسم دوگانه لیزر در درمان ویتیلیگو: سرکوب ایمنی و تحریک سلولی
اثربخشی لیزر در درمان ویتیلیگو بر دو اصل استوار است. اول، اثر تعدیلکننده سیستم ایمنی (Immunomodulation)؛ بهویژه در لیزر اگزایمر، انرژی نوری باعث سرکوب موضعی سلولهای T لنفوسیت میشود که مسئول حمله به ملانوسیتها هستند.
این کار، محیطی امن برای فعالیت مجدد سلولهای رنگدانهساز فراهم میکند. دوم، اثر تحریکی مستقیم (Biostimulation) ؛ انرژی فوتونها توسط سلولها جذب شده و مسیرهای سیگنالینگ داخل سلولی را فعال میکند که به رشد، تکثیر و تولید رنگدانه توسط ملانوسیتها میانجامد.
بنابراین، لیزر نهتنها حمله به سلولها را متوقف میکند، بلکه آنها را برای بازسازی نیز تشویق مینماید.
لیزرهای تخصصی مورد استفاده در مدیریت لک و پیس
- لیزر اگزایمر (Excimer Laser)
- لیزرهای فرکشنال (Fractional Lasers - CO2 & Erbium)
- لیزر اگزایمر (Excimer Laser): این لیزر با تولید طول موج بسیار خاص ۳۰۸ نانومتر (UVB) ، استاندارد طلایی درمان نوری موضعی برای ویتیلیگو محسوب میشود. مزیت کلیدی آن، تمرکز بالای انرژی دقیقاً روی لکههای پوستی بدون تابش به پوست سالم اطراف است. این ویژگی اجازه میدهد دوز درمانی مؤثرتری نسبت به نوردرمانی عمومی (فتوتراپی) به کار گرفته شود که نتیجه آن، پاسخ درمانی سریعتر و کاهش مجموع دوز دریافتی UV توسط بیمار است. این لیزر با القای آپوپتوز (مرگ برنامهریزیشده) در لنفوسیتهای T مهاجم و تحریک مستقیم ملانوسیتهای فولیکولی، به بازگشت رنگ کمک شایانی میکند.
- لیزرهای فرکشنال (Fractional Lasers - CO2 & Erbium): این گروه از لیزرها، مانند لیزر CO2 فرکشنال، با ایجاد ستونهای میکروسکوپی حرارتی در پوست (Microscopic Thermal Zones)، یک آسیب کنترلشده و ظریف ایجاد میکنند. این فرآیند، پاسخ ترمیمی طبیعی بدن را برمیانگیزد و منجر به آزادسازی فاکتورهای رشد و سیتوکینهای مفید میشود. این محیط بیولوژیک جدید، مهاجرت ملانوسیتها از نواحی سالم به نواحی بیرنگ را تسهیل میکند. علاوه بر این، این میکروکانالها میتوانند نفوذ داروهای موضعی (مانند مهارکنندههای کلسینورین یا JAK) را به شدت افزایش دهند که این تکنیک "انتقال دارو به کمک لیزر" (Laser-Assisted Drug Delivery) نامیده میشود.
جایگاه لیزر در پروتکلهای درمانی ترکیبی
پیش از سلولدرمانی (MKTP): برای آمادهسازی بستر پوست و افزایش شانس موفقیت پیوند.
پس از سلولدرمانی: برای تحریک سلولهای کاشتهشده و یکنواختسازی رنگ پوست.
همراه با درمانهای موضعی: برای افزایش نفوذ و قدرت داروها.
امروزه مؤثرترین رویکرد در درمان ویتیلیگو، استفاده از درمانهای ترکیبی (Combination Therapy) است. لیزر بهتنهایی معجزه نمیکند، اما زمانی که در کنار سایر روشها قرار میگیرد، اثربخشی کل برنامه درمانی را به شکل چشمگیری افزایش میدهد.
بسته به شرایط بیمار، لیزر ممکن است به شکلهای زیر به کار رود:
همراه با نوردرمانی (Phototherapy): برای تسریع پاسخ در لکههای مقاوم.
رویکرد سینرژیک (همافزا)، سنگ بنای درمانهای مدرن و علمی ویتیلیگو در مراکز تخصصی است.
چه بیمارانی بهترین کاندید برای لیزردرمانی هستند؟
اگرچه تشخیص نهایی بر عهده پزشک است، اما لیزردرمانی معمولاً در بیماران با شرایط زیر بیشترین اثربخشی را دارد:
- ویتیلیگوی پایدار (Stable Vitiligo): لکههایی که برای حداقل ۶ تا ۱۲ ماه گسترش نیافتهاند.
- لکههای محدود و موضعی: بهخصوص در ناحیه صورت و گردن که پاسخدهی بهتری دارند.
- ویتیلیگوی سگمنتال (Segmental Vitiligo): که در یک ناحیه خاص از بدن توزیع شده است. بیمارانی که به درمانهای خط اول (داروهای موضعی) پاسخ کافی ندادهاند.
نکته کلیدی: درمان شخصیسازیشده تحت نظر متخصص
موفقیت لیزردرمانی در ویتیلیگو به شدت به شخصیسازی پروتکل درمانی وابسته است. تنظیم دقیق پارامترهایی مانند انرژی (Fluence)، فرکانس جلسات و انتخاب نوع لیزر باید منحصراً توسط پزشک متخصص پوست و بر اساس نوع پوست بیمار، محل ضایعه و فاز بیماری (فعال یا پایدار) انجام شود.
استفاده نادرست از این فناوری قدرتمند میتواند بیاثر بوده یا حتی منجر به عوارض ناخواسته شود. در کلینیکهای پیشرو، لیزر یک ابزار در یک جعبهابزار کامل است که هوشمندانه و بر اساس یک نقشه درمانی منحصربهفرد برای هر بیمار به کار گرفته میشود.
راههای ارتباط با مرکز تخصصی سلامت پوست
📞 شماره تماس: 03136032
📍 آدرس: اصفهان، شهرک سلامت، فاز یک، طبقه دو
📸 پیج اینستاگرام: salamat_clinic_esf@
💬 گروه واتساپ برای دریافت مشاوره: کلینیک سلامت پوست، کانال واتس آپ